Bệnh ung thư máu là bệnh ảnh hưởng đến việc sản xuất và chức năng của các tế bào máu của bạn. Loại ung thư này bắt đầu trong tủy xương, nguồn không thể thiếu của việc sản xuất máu. Việc chẩn đoán sớm bệnh ung thư máu ngay từ giai đoạn đầu càng sớm càng tốt để điều trị sớm hơn.
Chính vì vậy trong bài viết này, Nhà Thuốc Hồng Đức Online chia sẻ kiến thức về bệnh ung thư máu, cách nhận biết nguyên nhân triệu chứng, cũng như các dấu hiệu của bệnh để mọi người có kiến thức nhiều hơn phòng tránh điều trị căn bệnh nguy hiểm này.
Bệnh ung thư máu là gì?
Ung thư máu là căn bệnh do rối loạn hoạt động và tăng trưởng tế bào. Trong một cơ thể khỏe mạnh, các tế bào bạch cầu mới thường xuyên được tạo ra để thay thế những tế bào cũ đang chết dần. Việc sản xuất quá nhiều các tế bào bạch cầu trong tủy xương dẫn đến ung thư máu.
Nguyên nhân gây bệnh ung thư máu
Các yếu tố nguy cơ gây bệnh vẫn chưa được hiểu đầy đủ, mặc dù người ta tin rằng ung thư máu phát triển từ sự kết hợp của các yếu tố di truyền và môi trường.
Hút thuốc, tiếp xúc với bức xạ và tiếp xúc với các hóa chất như benzen (một hóa chất công nghiệp được sử dụng rộng rãi) đều có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc một số loại bệnh ung thư máu.
Virus Epstein-Barr, HIV và nhiễm virus ung thư tế bào lympho / bệnh bạch cầu ở người cũng là các yếu tố nguy cơ phát triển u lympho và bệnh bạch cầu.
Xem thêm các bài viết liên quan đến máu: Máu
Mức độ phổ biến ung thư máu
Ung thư máu là một loại ung thư ảnh hưởng đến các tế bào máu của bạn. Hơn 40.000 người được chẩn đoán mắc bệnh mỗi năm ở Anh và hơn 250.000 người hiện đang sống chung với bệnh ung thư máu.
Ung thư máu bắt đầu như thế nào?
Cơ thể của bạn được tạo thành từ hàng nghìn tỷ khối xây dựng nhỏ gọi là tế bào. Tế bào tạo nên mọi bộ phận của cơ thể, bao gồm cả máu của bạn.
Các tế bào trong cơ thể bạn liên tục chết và được thay thế. Đây là cách cơ thể bạn phát triển và tự sửa chữa. Thông thường, các tế bào phân chia (tách ra) một cách có kiểm soát, để tạo ra các tế bào mới khi cần thiết.
DNA là một chất bên trong tế bào của bạn, kiểm soát các tế bào phát triển, hoạt động và chết đi. Nếu có vấn đề gì xảy ra với DNA bên trong tế bào máu, tế bào máu có thể không phát triển hoặc hoạt động bình thường, không chết khi cần thiết, hoặc phân chia và nhân lên quá nhanh. Điều này có thể dẫn đến ung thư máu.
Trong ung thư máu, các tế bào máu bất thường có thể tiếp tục nhân lên. Chúng có thể không hoạt động bình thường và chúng có thể ngừng hoạt động của các tế bào máu khỏe mạnh. Điều này có thể ngăn máu của bạn làm những việc bình thường để giữ cho bạn khỏe mạnh, như chống lại nhiễm trùng hoặc giúp sửa chữa cơ thể của bạn
Triệu chứng bệnh ung thư máu
Một số triệu chứng căn bệnh ung thư máu phổ biến bao gồm:
- Sốt, ớn lạnh
- Mệt mỏi dai dẳng, suy nhược
- Chán ăn, buồn nôn
- Giảm cân không giải thích được
- Đổ mồ hôi đêm
- Đau xương / khớp
- Khó chịu ở bụng
- Nhức đầu
- Hụt hơi
- Nhiễm trùng thường xuyên
- Da ngứa hoặc phát ban trên da
- Sưng hạch bạch huyết ở cổ, nách hoặc bẹn
Xem thêm các bài viết liên quan: Các dấu hiệu triệu chứng ung thư máu
Chẩn đoán bệnh ung thư máu
Bệnh bạch cầu: Bác sĩ sẽ tiến hành xét nghiệm công thức máu toàn bộ (CBC), có thể xác định mức độ bất thường của tế bào bạch cầu so với tế bào hồng cầu và tiểu cầu.
Ung thư hạch: Bác sĩ sẽ cần thực hiện sinh thiết, lấy đi một phần nhỏ mô để kiểm tra dưới kính hiển vi. Trong một số trường hợp, bác sĩ cũng có thể yêu cầu chụp X-quang, CT hoặc PET để phát hiện các hạch bạch huyết bị sưng.
U tủy: Bác sĩ sẽ yêu cầu CBC, hoặc các xét nghiệm máu hoặc nước tiểu khác để phát hiện các hóa chất hoặc protein được tạo ra như một chức năng của sự phát triển u tủy. Trong một số trường hợp, sinh thiết tủy xương, chụp X-quang, MRI, PET và CT có thể được sử dụng để xác nhận sự hiện diện và mức độ lan rộng của u tủy.
Các giai đoạn bệnh ung thư máu
Các giai đoạn của bệnh ung thư được phân chia theo cơ sở di căn, các giai đoạn khác nhau có các thang điểm khác nhau, từ đó xác định được sự phát triển của ung thư theo giai triệu chứng và tỷ lệ di căn.
Giai đoạn 1
Các hạch bạch huyết mở rộng do sự gia tăng đột ngột của số lượng lympho. Giai đoạn này nếu phát hiện ra sớm thì tỷ lệ chữa khỏi khá cao bởi ung thư vẫn chưa lây lan hoặc ảnh hưởng đến bất kỳ cơ quan nào khác.
Giai đoạn 2
Bệnh ung thư máu đã lây lan đến lá lách, gan và hạch bạch huyết. Dù không phải tất cả các cơ quan đều bị ảnh hưởng một lúc nhưng chắc chắn một trong số các cơ quan đã bị xâm lấn. Sự phát triển của lymphoc ở giai đoạn này tăng cao.
Giai đoạn 3
Số lượng bạch cầu gia tăng nhanh dẫn đến tình trạng thiếu máu. Bệnh ung thư máu tiếp tục xâm lấn sang các cơ quan khác. Ở giai đoạn này, đã có ít nhất hai cơ quan khác bị xâm lấn.
Giai đoạn 4
Đây là giai đoạn cực kỳ nguy hiểm và khó điều trị bệnh ung thư máu, người bệnh đến giai đoạn này có tỷ lệ sống không cao. Tỷ lệ tiểu cầu bắt đầu giảm nhanh chóng, đồng thời các tế bào ung thư đã lây lan đến phổi. Thiếu máu có biểu hiện cấp tính.
Phương pháp điều trị ung thư máu
Việc điều trị sẽ phụ thuộc vào loại ung thư máu bạn mắc phải, độ tuổi của bạn, tốc độ tiến triển của bệnh ung thư và liệu ung thư có di căn đến các bộ phận khác của cơ thể bạn hay không.
Bởi vì các phương pháp điều trị bệnh đã được cải thiện rất nhiều trong vài thập kỷ qua, nhiều loại bệnh ung thư máu hiện có khả năng điều trị cao. Các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:
Hóa trị
Thuốc chống ung thư được đưa vào cơ thể (qua đường tiêm vào tĩnh mạch hoặc đôi khi bằng cách uống một viên thuốc) để tiêu diệt và ngăn chặn sự sản sinh của các tế bào ung thư.
Xạ trị
Hình thức điều trị bệnh ung thư máu này sử dụng tia năng lượng cao để tiêu diệt tế bào ung thư.
Liệu pháp nhắm mục tiêu: Hình thức điều trị ung thư này sử dụng các loại thuốc đặc biệt tiêu diệt các tế bào máu ác tính, mà không gây hại cho các tế bào bình thường. Các liệu pháp nhắm mục tiêu được sử dụng phổ biến nhất để điều trị bệnh bạch cầu.
Cấy ghép tế bào gốc
Các tế bào gốc khỏe mạnh có thể được truyền vào cơ thể của bạn để giúp tiếp tục sản xuất máu khỏe mạnh sau liệu pháp tiêu diệt các tế bào máu ác tính.
Phẫu thuật ung thư
Phương pháp điều trị bệnh ung thư máu này bao gồm việc loại bỏ các hạch bạch huyết bị ảnh hưởng để điều trị một số u lympho.
Liệu pháp miễn dịch: Phương pháp điều trị này kích hoạt hệ thống miễn dịch để tiêu diệt đặc biệt các tế bào ung thư.
Có những loại bệnh ung thư máu nào?
Ba loại bệnh ung thư máu chính là bệnh bạch cầu, ung thư hạch và u tủy:
Bệnh bạch cầu (khoảng 36% trường hợp)
Là bệnh ung thư của các tế bào bạch cầu hoặc các tế bào trở thành bạch cầu. Bệnh bạch cầu ngăn các tế bào bạch cầu chống lại nhiễm trùng trong cơ thể bạn. Bệnh bạch cầu có thể là cấp tính (phát triển nhanh) hoặc mãn tính (phát triển chậm hơn), và ảnh hưởng đến các tế bào lympho (bệnh bạch cầu lymphocytic) hoặc các tế bào miễn dịch khác (bệnh bạch cầu dòng tủy). Đây là bệnh ung thư máu phổ biến nhất ở trẻ em dưới 15 tuổi.
Ung thư hạch Lymphoma (chiếm khoảng 46% trường hợp)
Là ung thư của hệ thống bạch huyết (một phần quan trọng của hệ thống miễn dịch), đặc biệt là các hạch bạch huyết (cấu trúc hình hạt đậu nhỏ của hệ thống bạch huyết có chức năng lọc các chất độc hại).
Nó ảnh hưởng đến một loại tế bào bạch cầu được gọi là tế bào lympho. Loại mà các bác sĩ biết đến nhiều nhất được gọi là ung thư hạch Hodgkin (hay bệnh Hodgkin). (Tất cả những người khác được gọi là u lympho không Hodgkin.) Đây là dạng bệnh ung thư máu phổ biến nhất ở người lớn, chiếm hơn một nửa số trường hợp bệnh này được chẩn đoán.
Đa u tủy xương (chiếm khoảng 18% trường hợp)
Là ung thư của các tế bào plasma, là các tế bào lympho tạo ra kháng thể để bảo vệ chống lại nhiễm trùng. U tủy ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch của cơ thể, khiến nó dễ bị nhiễm trùng.
Xem thêm các bài viết liên quan: Nguyên nhân ung thư máu là gì? Cách điều trị ung thư
Một số câu hỏi về bệnh ung thư máu
Bệnh ung thư máu sống được bao lâu?
Bệnh nhân mắc bệnh này sống được bao lâu còn phụ thuộc vào từng loại bệnh ung thư máu mà người đó mắc phải.
Bệnh bạch cầu dòng tủy mạn tính
- Những người chẩn đoán ở giai đoạn đầu có thể sống trung bình là 98 tháng (khoảng 8 năm).
- Những người được chẩn đoán ở giai đoạn giữa, có thời gian sống trung bình là 65 tháng (5,5 năm).
- Ở giai đoạn cuối, thời gian sống chỉ còn 42 tháng (khoảng gần 4 năm).
Bệnh bạch cầu dòng tủy cấp tính
- Đây là loại phổ biến nhất của bệnh bạch cầu ở người trưởng thành.
- Nếu phát hiện sớm, thống kê cho thấy 20% đến 40% bệnh nhân sống ít nhất 60 tháng (5 năm).
- Tuy nhiên, người lớn tuổi mắc bệnh này thường có tiên lượng khá kém.
Bệnh bạch cầu lympho mạn tính
- Nếu bệnh chỉ ảnh hưởng đến các tế bào B, bệnh nhân có thể sống từ 10-20 năm.
Bệnh bạch cầu lympho cấp tính
- Những người mắc loại bệnh bạch cầu này trung bình chỉ sống được 4 tháng.
- Tuy nhiên, khoảng 80% trẻ em bị bệnh bạch cầu lympho cấp tính có thể chữa khỏi hoàn toàn.
- Trẻ em trong nhóm tuổi 3-7 có cơ hội phục hồi hoàn toàn cao nhất.
- Người lớn chỉ có 40% cơ hội chữa khỏi bệnh, và điều này phụ thuộc chủ yếu vào giai đoạn tiến triển của bệnh ung thư máu.
Ai là người dễ mắc bệnh ung thư máu?
- Trẻ em hay mắc bạch cầu cấp dòng lympho.
- Người trưởng thành hay mắc bạch cầu cấp dòng tuỷ.
- Người lớn tuổi ở Âu Mỹ hay mắc bệnh bạch cầu mạn dòng lympho. Tỉ lệ này ở Việt Nam rất thấp.
- Bệnh ung thư hạch cũng có thể gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng đa số rơi vào nhóm lớn tuổi.
Ung thư máu có di truyền không?
- Bệnh ung thư máu là một căn bệnh có thể di truyền, tuy nhiên tỷ lệ này không cao (theo thống kê chỉ có khoảng 5% bệnh nhân mắc căn bệnh này do di truyền), hầu hết các trường hợp gây nên bệnh đều không phải do di truyền.
Bệnh ung thư máu có chữa được không?
- Hiện nay trên thế giới chưa có một loại thuốc hay phương pháp nào có thể chữa khỏi hoàn toàn ung thư, trong đó có ung thư máu. Các phương pháp điều trị chỉ giúp giảm triệu chứng, hạn chế sự tiến triển của bệnh và kéo dài thời gian sống.
Bác sĩ: Võ Mộng Thoa
Nguồn uy tín Nhà Thuốc Hồng Đức Online chia sẻ thông tin và không cung cấp lời khuyên, chẩn đoán hoặc điều trị y tế.
- Wikipedia.org: https://en.wikipedia.org/wiki/Leukemia, Cập nhật ngày 22/09/2020
- Yalemedicine.org: https://www.yalemedicine.org/conditions/blood-cancers/, Cập nhật ngày 22/09/2020
